Hoe werkt de woonkostenverhoging vanaf 1 januari 2022?

Jan Joost Visser legt uit hoe de woonkostenverhoging werkt. Jan Joost is business analist en projectleider SNG Rekenmodule BVV en belicht de juridische grondslag, de berekening en de toepassing in de SNG Rekenmodule BVV. De uitleg voor de juridische grondslag is tot stand gekomen in samenwerking met de juristen van SNG.  

Inleiding

Op 1 januari 2021 is de Wet vereenvoudiging beslagvrije voet (wet vBVV) in werking getreden. De SNG Rekenmodule BVV berekent vanaf dat moment de woonkostenverhoging. Het correct toepassen van de woonkostenverhoging wordt volledig door de SNG Rekenmodule BVV uitgevoerd zolang alle relevante gegevens in een vraagbericht meegestuurd worden. Vanaf 1 januari 2022 wordt het nog duidelijker voor de beslaglegger omdat deze functionaliteit wordt uitgebreid.

Wat is de woonkostenverhoging?

In het systeem vóór inwerkingtreding van de wet vBVV was de ophoging voor de woonlasten gemaximeerd tot een huur van ongeveer € 540,-. De huidige ontwikkelingen op de woningmarkt en het feit dat hogere inkomens niet in aanmerking kunnen komen voor sociale huurwoningen leiden tot hogere woonkosten bij een hoger inkomen. Dit heeft geresulteerd in ophogingen van de beslagvrije voet (BVV) in verband met de woonsituatie van de schuldenaar, de zogenaamde woonkostenverhoging. De wettelijke basis is terug te vinden in artikel 475da, vijfde t/m zevende lid, Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) in combinatie met artikel 4 Besluit beslagvrije voet.

Wat is er gewijzigd in de woonkostenverhoging met de invoering van de wet vBVV?

Er zijn nu twee varianten van de woonkostenverhoging. Elke variant heeft andere eisen voor het recht op de woonkostenverhoging.

Wat zijn de twee varianten van de woonkostenverhoging?

• Een tijdelijke variant op verzoek van een schuldenaar met een maximale BVV voor zijn leefsituatie én hoge woonkosten (artikel 475da, vijfde en zesde lid, Rv).

Bij deze tijdelijke variant is de woonsituatie van de schuldenaar (huren of bezitten van een eigendomswoning) niet relevant. Het verzoek wordt alleen gehonoreerd voor zover het voor beslag vatbaar inkomen van de echtgenoot/partner onvoldoende is om de hogere woonkosten op te vangen.

• Een permanente variant op verzoek van een schuldenaar die eigenaar is van de door hem bewoonde woning (eigendomswoning) en een belastbaar inkomen heeft lager dan het norminkomen (artikel 475da, zevende lid, Rv jo. artikel 14, eerste lid, Wet op de huurtoeslag).

Kan een schuldenaar van beide varianten gebruik maken?

De tijdelijke variant mag alleen toegepast worden als iemand een maximale BVV heeft voor zijn leefsituatie. Voor schuldenaren met een hoog belastbaar inkomen geldt de maximale BVV zoals vermeld in artikel 475da, eerste lid, RV.
De schuldenaar heeft daarmee bij de tijdelijke variant een zodanig hoog inkomen (en daarmee dus een maximale BVV) dat geen aanspraak op toeslagen bestaat.
De BVV wordt berekend op basis van de leefsituatie van de schuldenaar en het totale belastbaar jaarinkomen van de schuldenaar en eventueel de partner.

De permanente variant mag alleen toegepast worden bij een laag totaal belastbaar inkomen. Er wordt gecontroleerd of het belastbaar jaarinkomen onder een bepaalde grens, het norminkomen, ligt. Zolang dit het geval is, komt er nooit een maximale BVV voor de leefsituatie uit.

Aangezien er sprake moet zijn van óf een maximale BVV voor de leefsituatie óf een jaarinkomen onder een bepaalde grens (waardoor er geen sprake is van een maximale BVV voor de leefsituatie) is het niet mogelijk om recht te hebben op beide varianten.

Daarnaast is de permanente variant alleen beschikbaar voor de schuldenaar die eigenaar is van de door hem bewoonde woning (eigendomswoning). Bij de tijdelijke variant is niet van belang of de schuldenaar de woning huurt of bezit.

Hoe werkt de tijdelijke variant?

Voor de tijdelijke variant moeten de woonkosten hoger zijn dan 110% van de in artikel 13, eerste lid onder a, Wet op de huurtoeslag vermelde rekenhuur. Voor de eerste helft van 2021 kwam dit uit op ongeveer € 827,-. De verhoging van de BVV is gelijk aan het bedrag waarmee de woonkosten de rekenhuur plus 10% van dit bedrag overstijgt. De eerste 10% van de hogere woonkosten komen dus voor eigen rekening. Daarnaast moet de schuldenaar een maximale BVV voor zijn leefsituatie hebben.

Hoe werkt de permanente variant?

Bij de permanente variant worden de woonkosten voor de eigendomswoning omgezet in een corresponderende rekenhuur voor als de koopwoning zou worden verhuurd. Dit gebeurt met een methodiek die lijkt op hoe belastingschijven worden toegepast. Per schijf wordt een bepaald percentage van de woonkosten in aanmerking genomen.

Hoe lang mag de tijdelijke variant toegepast worden?

Als aan alle vereisten wordt voldaan heeft een schuldenaar op verzoek recht op een verhoging op basis van de woonkosten voor de duur van zes maanden. Na deze periode wordt de schuldenaar geacht zijn woonlasten aangepast te hebben door bijvoorbeeld het opzeggen van de huur of het verkopen van zijn huis.

De termijn mag op verzoek van de schuldenaar eenmalig met zes maanden worden verlengd mits de vordering waarvoor beslag is gelegd binnen deze tweede periode van zes maanden volledig kan worden voldaan. In dat geval kan namelijk niet van de schuldenaar worden verwacht dat hij tussentijds zijn woonlasten aanpast dan wel gedeeltelijk niet betaalt. Door deze verlenging blijft de schuldenaar in staat zijn vaste lasten te betalen.

Wat als de schuldenaar niet in staat is zijn woonlasten aan te passen?

Het kan voorkomen een schuldenaar ondanks passende inspanningen niet in staat is zijn woonlasten aan te passen. In dat geval rest voor hem de mogelijkheid zich te beroepen op de hardheidsclausule van artikel 475fa Rv. De rechter kan dan besluiten de BVV voor een bepaalde termijn te verhogen. Het is dan ook aan de rechter om te bepalen met welk bedrag de BVV tijdelijk moet worden verhoogd.

Hoe komt de woonkostenverhoging naar voren in de SNG Rekenmodule BVV?

In de aanroep van de SNG Rekenmodule BVV zijn er drie velden, waarvan er minimaal twee gevuld moeten worden.

• In het veld Eigendomswoning moet aangegeven worden of het een eigendomswoning betreft of niet.

• In het veld Woonkosten moeten de woonkosten ingevuld worden.
• Het veld EinddatumWoonkostenVerhoging moet alleen gevuld worden als uit een eerdere BVV berekening is gebleken dat er sprake is van een tijdelijke woonkostenverhoging.

• De velden Eigendomswoning en Woonkosten zijn gevuld met dezelfde waardes uit de aanroep.
• Als de rekenmodule heeft vastgesteld dat er sprake is van een woonkostenverhoging, dan zijn er nog een aantal aanvullende velden gevuld.
• Het veld TypeWoonkostenVerhoging bevat informatie of het de tijdelijke of permanente variant is.
• Het veld VerhogingBvvVanwegeWoonkosten bevat het bedrag waarmee de BVV is verhoogd.
• Het veld EinddatumWoonkostenVerhoging komt alleen terug als er sprake is van een tijdelijke woonkostenverhoging.